Kinoteka #58

Novi, 58. broj časopisa Kinoteka dobrim delom je posvećen glumcima – od eseja o velikanima naše i svetske kinematografije Radetu Markoviću i Žan-Polu Belmondu, preko intervjua s Danijelom Krejgom i Milanom Marićem čiji se filmovi upravo prikazuju u bioskopima, do In memoriam teksta o nedavno preminulom Milanu Lanetu Gutoviću.

Direktor Jugoslovenske kinoteke Jugoslav Pantelić skreće pažnju i na prikaz knjige objavljene povodom 70 godina Udruženja filmskih umetnika Srbije, tekst o mjuziklu kao specifičnom žanru i druge priloge oktobarskog izdanja.

Za naslovnu stranu ovog broja odabran je kadar iz filma „Toma“, s Milanom Marićem u liku legendarnog pevača i autora Tome Zdravkovića, dok na unutrašnjim stranama velika fotografija Dragana Nikolića, Marije Šnajder i Mikija Manojlovića podseća na film Predraga Golubovića „Sezona mira u Parizu“, najnoviji naslov digitalno restaurisan u okviru projekta A1 Kinoteka.

„Nikome nije tako dobro pristajalo da bude gospodin glumac kao Radetu Markoviću“, piše Ana Marija Rosi povodom sto godina od rođenja tog majstora igre, koji je ostvario blizu 150 filmskih i televizijskih uloga, stotinak pozorišnih, pedagoga koji je izveo četiri klase glume na Akademiji umetnosti u Novom Sadu. „Niko nije tako gospodski čuvao dostojanstvo glumačke profesije kao on“, ističe autorka u tekstu o životu i radu, ulogama i ličnosti Radeta Markovića, citirajući delove iz monografije koja je objavljena kada je dobio nagradu za životno delo Dobričin prsten 2001. godine.

Radetu Markoviću posvećen je i esej Marijane Terzin Stojčić, koja pod naslovom „Vršnjak domaće kinematografije“ piše: „Dečak i pijanica, lažni car, junak iz bajke, četnički izdajnik, partizanski komandant, napredan inženjer, vođa topovske družine, ambiciozan provincijalac i velegradski prvoligaš, pater familijas građanskih porodica. Sve je to bio Rade! Naš Marčelo Mastrojani“.

U bioskope je stigao novi film o Džejmsu Bondu „Nije vreme za umiranje“, peti i poslednji u kojem tajnog agenta 007 igra Danijel Krejg, čije je „preuzimanje uloge Bonda unelo dah svežine prikazujući nam omiljenog špijuna u manje idiličnom, ali i ljudskijem obliku“, ocenjuje Sandra Perović u uvodu intervjua sa slavnim britanskim glumcem. „Sanjao sam o tome još kao dete, ali ne ozbiljno, jer sam maštao da budem mnogo šta u životu. I Džejms Bond se našao na tom mom spisku“, izjavio je Krejg. Otkrio je da mu je omiljeni Bond bio Šon Koneri, dodajući da nije želeo da oponaša svoje predhodnike, a govorio je i o pritisku koji je osećao zbog velike slave koju mu je donela ova uloga…

Za program Moj izbor filmove je preporučio jedan od najboljih srpskih glumaca mlađe generacije Milan Marić. U intervjuu za Kinoteku izjavio je da ga dobri filmovi uče da na svet i događaje gleda iz različitih uglova, da mu je mentor pri izboru filmova prijatelj Nikola Ljuca, da se trudi da ih ne gleda kao glumac već kao obična publika. Govorio je i o ogromnom izazovu koji mu je donela uloga Tome Zdravkovića i o atmosferi zajedništva cele filmske ekipe tokom emotivno i tehnički zahtevnog procesa snimanja.

Ciklus Velikani svetskog filma posvećen je Žan-Polu Belmondu, dramskom glumcu i akcionom heroju harizmatičnog prisustva na platnu, koji će, kako piše Milan Krunić, ostati upamćen kao ikona i francuske i svetske kinematografije. Slavu je stekao rano, kao zvezda filma „Do poslednjeg daha“ (1960) Žan-Lika Godara, ostvarenja koje je ubrzo po premijeri steklo kultni status i postalo predvodnik francuskog novog talasa. Krunić navodi da je Belmondo proglašen evropskim odgovorom na Džejmsa Dina, ali i da se tokom karijere nije libio da prihvati širok spektar uloga.

O raskošnom daru i neobičnoj ličnosti nedavno preminulog velikog srpskog glumca Milana Laneta Gutovića piše Marijana Terzin Stojčić u eseju pod naslovom „Da, neću!“. Podsećajući na njegovog antijunaka Srećka Šojića, Pustolova i druge uloge, autorka ističe: „Da se iko upita o Lanetu Gutoviću, umro bi od smeha, ili kao u kabareu suzu pustio, pa probao da sklopi vrlo složen mozaik ličnog i profesionalnog… Lane, jedna od najdarovitijih i najsvestranijih glumačkih ikona, čovek s mnogo interesovanja i tajni koje će se tek otkrivati. Niko nije bolje i skladnije živeo sam sa sobom kao on, čak i kada je od sebe bežao“.

Rubrika „Iz stalne postavke“ predstavlja eksponat Našeg muzeja filma – knjigu snimanja „Doma za vešanje“ Emira Kusturice.

Kinoteka je treći put zaredom domaćin revije „Dani jevrejskog filma“, koja ovog puta prikazuje odabrane mjuzikle. Selektor programa Marijan David Vajda u tekstu „Mjuzikl – nasleđe Jevreja“ piše da je kao veliki ljubitelj mjuzikla odlučio da ovo izdanje festivala posveti braći Geršvin, Oskaru Hamerstajnu i Ričardu Rodžersu, Leonardu Bernstajnu, Stivenu Sondhajmu i drugim kompozitorima koji su stvorili poseban žanr američke kulture poznat kao mjuzikl pozorište. „Taj spisak mogao bi da liči na imena donatora za neke nove sinagoge. Izuzev Kola Portera – to je bio jevrejski klub“, ističe Vajda.

Rubrika „Sa polica Biblioteke“ predstavlja knjigu objavljenu povodom 70 godina Udruženja filmskih umetnika Srbije, u kojoj su dati istorijat UFUS-a i portreti 16 istaknutih domaćih filmskih autora. Prema rečima urednika knjige, reditelja i scenariste Žarka Dragojevića, „ovo je knjiga spomenar, ali i učilo. Spomenar naše kinematografske prošlosti i učilo njene budućnosti“. Eseje o autorima napisao je Srđan Vučinić, a bio-filmografski zapisi o njima preuzeti su iz neobjavljenog rukopisa „Leksikon srpskih autora“ Tomislava Gavrića.

Oktobarski broj Kinoteke objavljuje 17. odlomak iz knjige „Razvoj filmskih vrsta“ profesora Vlade Petrića. Ovaj deo bavi se melodramom.

U rubrici „In memoriam“ o velikom grčkom kompozitoru Mikisu Teodorakisu, kome je svetsku slavu donela muzika za film „Grk Zorba“, piše Branislav Erdeljanović. In memoriam tekstove o italijanskom glumcu Ninu Kastelnuovu i japanskom glumcu Soniju Čibi napisao je Nenad Bekvalac.

Uz program „Šok koridor“ Bekvalac predstavlja Džefa Libermana, koji je do sada potpisao pet bioskopskih, jedan kratki i jedan televizijski film. Tri filma postala su kultni klasici i svaki može da se uvrsti u horor žanr, ali njegova namera nije bila da se bavi stravom i užasom, već se jednostavno tako desilo, piše Bekvalac i citira Libermana: „Nisam hteo da se bavim zombijima i vampirima, jer o tome je toliko filmova snimljeno da ništa novo nisam mogao da dodam. Uvek sam birao da pravim one filmove koje sam mogao da učinim svojima.”

Rubrika „Tragovi na filmu“ donosi tekstove o američkom glumcu Edu Azneru (Bojan Kovačević) i meksičkoj glumici Rositi Kintani (Branislav Erdeljanović).

I 58. broj časopisa bogato je opremljen fotografijama, uz ilustracije Vuka Popadića i Miroslave Vuković.